Casus braken bij DM (type I)
20-02-2023 -door Elke Koestering – kwaliteitsfunctionaris
Op zondagavond belt een patiënte van 62 jaar, bekend met insulineafhankelijke diabetes, naar de HAP. Zij is net terug uit Turkije en braakt sinds de vorige ochtend. Daarbij eet en drinkt ze nauwelijks en haar glucose is rond de 20. Ze plast wel, heeft geen diarree en is verder helder en alert. Zij vraagt om een anti-emeticum. In overleg met de regie-arts wordt metoclopramide sup voorgeschreven en krijgt ze de instructie om goed te drinken als de maag wat tot rust is gekomen. Daarnaast wordt aangegeven dat ze opnieuw contact moet opnemen bij zieker worden, sufheid, verwardheid, uitblijvende mictie, niet plassen, aanhoudend braken of hoge bloedsuikers.
Dinsdag belt zij haar eigen huisarts omdat het braken aanhoudt, daarbij blijft haar bloedsuiker ondanks frequent bijspuiten van insuline rond de 20. Bij beoordeling is ze gedehydreerd en hypotensief en ze wordt ingestuurd naar de internist. Daar wordt geconcludeerd dat het braken wordt veroorzaakt door een ontregelde diabetes type I. Ze heeft een ketoacidose en een acute nierinsufficiëntie. Daarnaast blijkt ze ook een semi-recent onderwandinfarct doorgemaakt te hebben.
Wat kunnen we hieruit leren? Het is belangrijk om bij een diabeet (zeker bij een type I) alert te zijn bij klachten van braken. Braken kan een teken zijn dat het lichaam aan het verzuren is als gevolg van hoge bloedglucosewaarden. Het braken is dan dus het gevolg van hoge bloedglucosewaardes en wordt niet veroorzaakt door bijvoorbeeld een buikvirus.
Patiënten met diabetes type I, waarbij bijna altijd de internist hoofdbehandelaar is, krijgen dan ook altijd het advies vanuit het ziekenhuis om bij aanhoudend braken contact op te nemen met de diabetesverpleegkundige dan wel de eerste hulp voor adviezen en zo nodig beoordeling in het ziekenhuis. Bij deze casus is dan ook de vraag waarom dit niet op deze manier gegaan is. Was patiënte niet goed geïnstrueerd of heeft zij er niet aan gedacht? Verder was het goed geweest om een strenger controlemoment in te bouwen door of de patiënt te adviseren de volgende ochtend contact te laten opnemen met de eigen huisarts of de huisarts te vragen contact op te nemen met patiënte. Al kan dit laatste lastig zijn als de huisarts bijvoorbeeld op vakantie is.
Als een diabeet met braken belt, is het belangrijk om onderscheid te maken tussen type I en II.
Vraag bij een type I diabeet na welke afspraak hij/zij heeft met de hoofdbehandelaar hierover en adviseer deze bij klachten van braken contact op te nemen met de hoofdbehandelaar dan wel warm over te dragen aan de hoofdbehandelaar.
Ook bij een patiënt met diabetes type II, die meestal hiervoor onder behandeling is bij de huisarts, moet je alert zijn; zij zullen zich meestal bij ons melden met klachten van braken en moeten dus laagdrempelig beoordeeld worden. Daarnaast delen we nog een andere constatering. Het is de afgelopen maanden meerdere keren voorgekomen dat patiënten van verschillende leeftijden (van kind tot oudere) die zich presenteerden met aanhoudend braken een diabetes de novo bleken te hebben. Reden om bij vergelijkbare klachten of bij andere patiënten met een zieke indruk laagdrempelig een glucose te meten, ook bij patiënten zonder diabetes. Het strikt naleven van de ABCDE-methodiek zal natuurlijk ook leiden tot het controleren van de suiker.